در گفتگوی تفصیلی با فارس عنوان نمود
شریف: اصلاح‌طلبان خود را در عملکرد دولت شریک می‌دانند
حوزه احزاب خبرگزاری فارس؛ محسن صمیمی ـ شش ماه مانده به انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی فرصت مغتنمی است که فعالین سیاسی و حزبی، درخصوص آینده و شرایط فعلی سیاسی کشور به گفت‌وگو نشست.
احمد شریف دبیرکل حزب همبستگی دانش‌آموختگان ایران اسلامی با حضور در خبرگزاری فارس، به برخی مسائل مبتلابه اصلاح‌طلبان، دولت و فضای سیاسی کشور پرداخت. متن این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
*عملکرد شورای عالی در دوره اول و در انتخابات ۹۴ موفق بود
فارس: شورای سیاستگذاری اصلاح‌طلبان تقریباً فعال‌ترین نهاد تصمیم‌گیر برای اصلاحات در شرایط کنونی است ولی تغییر خاصی در ساختار و عملکرد آن حداقل برای انتخابات ۹۸ دیده نمیشود. با چنین وضعیتی اصلاحات می‌تواند در انتخابات امسال نیز مانند انتخابات ۹۴ نتیجه نسبتاً قابل قبولی را کسب کند؟
شریف: الان دور سوم فعالیت شورای عالی سیاستگذاری در حال انجام است و عملکرد این شورا در دو دوره قبل قرین موفقیت بوده است . کارکرد شورای عالی سیاستگذاری در انتخابات ۹۴ برای مجلس دهم بود که فهرستی تحت عنوان لیست امید در سراسر کشور ارائه شد. هرچند محدودیت‌های زیادی برای اصلاح‌طلبان به دلیل عدم عبور کاندیداهای اصلی از فیلتر شورای نگهبان بوجود آمد و در برخی حوزه‌ها، اصلاح‌طلبان مجبور شدند افرادی که در مشی و رفتار سیاسی خود اصلاح‌طلب نبودند را حمایت کنند و علتش هم فقدان کاندیدای خودشان بود. با این حال ماحصل این کنش سیاسی مثبت و قابل توجه بود.
به همین خاطر من عملکرد شورای عالی را در دوره اول و در انتخابات ۹۴ موفق ارزیابی می‌کنم که در آن دوران توانست به اجماع نسبی برسد و در کلان‌شهرها تلاش اصلاح طلبان قرین موفقیت بود و در تهران به عنوان مرکز ثقل سیاسی کشور موفقیت کامل را به دست آوردند. بعد از انتخابات مجلس و در انتخابات ۹۶، دوره دوم فعالیت شورای سیاستگذاری آغاز شد که نتیجه آن هم اعلام حمایت مجدد از آقای روحانی و انتخابات شوراها بود که همزمان برگزار می‌شد.
در آن دور هم کاندیدای منتخب اصلاح طلبان به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد و در اکثر کلان‌شهرها که قبلاً یا اصلاح طلبان در شورای شهر حضور نداشتند و یا در اقلیت بودند، این دوره توانستند حائز اکثریت کرسی‌های شورا شوند و شهرداران گرایش اصلاح طلبانه پیدا کردند. در تهران هم تمامی اعضای شورا از اصلاح‌طلبان انتخاب شدند؛ بنابراین اگر بخواهیم ارزیابی منصفانه‌ای از عملکرد شورای سیاستگذاری اصلاح‌طلبان داشته باشیم، در دو دوره قبلی موفق عمل کرده و این واقعیتی انکار ناپذیر است.
* بهترین راهبرد شورای عالی «مدیریت اقتضائی» است
بعد از تنظیم لیست شوراها در این دوره، یک سری انتقادات به عملکرد شورای عالی سیاستگذاری مطرح شد که بیشتر آن درون جریانی بود. به همین دلیل عده‌ای مأمور شدند که این عملکرد را آسیب‌شناسی کنند . کمیته ای تشکیل و نظرخواهی شد و نظرات مختلف اخذ گردید و در نهایت ماحصل آن تشکیل دوره سوم شورای عالی سیاستگذاری با ترکیب کنونی بود. طبق پیشنهاد کمیته آسیب شناسی در دل این شورا کارگروه‌های مختلفی ایجاد گردید.. کارگروه استان‌ها که قبلا وجود داشت ولی کارگروه تبیین راهبردها در این دوره ایجاد شد و یک گروه ماموریت پیدا کردند که راهبردهای شورای عالی را تبیین کنند و گروهی هم برای رسانه شکل گرفت. گروه مهم دیگری برای ارزیابی، پایش و داوری منتخبان لیست امید تشکیل شد تا ببینند عملکردشان در چه حدی در راستای برنامه‌های ارائه شده توسط شورای عالی بوده است.
اگر با توجه به روند گذشته ارزیابی کنیم، انتظار می‌رود که امسال هم شاهد موفقیت این ساز و کار باشیم؛ ولی حوادثی در جامعه اتفاق افتاده که این پیش‌بینی را بسیار مشکل می‌کند. بنابراین اگر کسی به صورت تضمینی هم اکنون از موفقیت شورای عالی حرف بزند، حرف صحیحی نخواهد بود و باید منتظر ماند و دید که در ماه‌های آینده چه اتفاقاتی می‌افتد.
به نظر من بهترین راهبرد که شورای عالی می تواند اتخاذ کند «مدیریت اقتضائی» است که همزمان با اتفاقات و روند حوادث، بتواند خود را بروز رسانی کرده و تصمیمات لازم را اتخاذ کند.
* کم شدن دامنه ارتباطات با بدنه اجتماعی مهم‌ترین مشکل اصلاح‌طلبان است/ وضعیت امروز جامعه نتیجه تصمیمگیریهای شورای عالی اصلاح‌طلبان است
فارس: شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان ظرفیت لازم برای مدیریت اقتضائی را ایجاد کرده است؟
شریف: مهم‌ترین مشکلی که الان اصلاح‌طلبان با آن روبرو هستند کم شدن دامنه ارتباطات با بدنه اجتماعی خودشان است. اگر بتوانند این سرمایه اجتماعی خود را در این مدت تثبیت و این ارتباط گسسته شده را ترمیم کنند و پاسخگو باشند، طبعاً موفقیت‌آمیز خواهد بود ولی نباید فراموش کنیم که وضعیت امروز جامعه نتیجه تصمیمگیریهای شورای عالی در دور دوم بوده؛ بنابراین ممکن است خیلی از افراد جامعه عملکرد دولت را به نحوی به پای اصلاح‌طلبان بنویسند و این موضوع برای وجهه اصلاح طلبان آسیب زا خواهدبود.
*اصلاح‌طلبان به خاطر دولتی که در آن نقش ندارند باید پاسخگو باشند
هرچند اصلاح‌طلبان منکر حمایت‌شان از دولت نیستند و کماکان حمایت می‌کنند ولی مشکل این است که در اموری که نقشی در آن ندارند، باید پاسخگو باشند. دولت با نظر اصلاح‌طلبان بسته نشده ولی با این‌حال تبعات تصمیمات دولت دامن اصلاحات را هم می‌گیرد.
فارس: با این مسئله که گفتید، موفقیت اصلاح‌طلبان را در سال ۹۲ زیر سوال نمی‌برد؟ به نظر شما اکنون که نگاه می‌کنید اصلاح‌طلبان در سال ۹۲ به معنای واقعی موفق بودند؟
شریف: سال ۹۲ قدم‌های تشکیل شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان برداشته شد ولی هنوز شورای سیاستگذاری ایجاد نشده بود و عملکرد شورا مربوط به انتخابات سال های ۹۴ و ۹۶ است. اصلاح‌طلبان در سال ۹۲ به این جمع‌بندی رسیدند که از بین آقایان عارف و روحانی، آقای روحانی در صحنه بماند و آقای عارف به نفع او کنار برود؛ ولی در سال ۹۴ این ساز و کار تشکیل شد و در واقع تصمیم‌سازی کرد و به این نتیجه رسید.
فارس: یعنی به نظر شما اصلاح‌طلبان در سال ۹۴ به موفقیت رسیدند؟
شریف: حتما توأم با موفقیت بوده است. در واقع محصول فعالیت‌های سیاسی همیشه در انتخابات دیده می‌شود؛ بنابراین احزاب یا جریان‌هایی می‌توانند عملکرد موفقی داشته باشند که کاندیداهایشان در انتخابات پیروز شوند.
فارس: به عملکرد فراکسیون امید و میزان کارایی آن بپردازیم. آقای عارف در انتخابات هیئت رئیسه دوباره رای نیاورد و سپس در اولین جلسه بعد از انتخابات در شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان گفت که مسیرمان را از فرصت‌طلبان جدا می کنیم. اولاً منظورشان از این فرصت‌طلبان چیست و دوما اینکه ساز و کار این جدایی چیست؟ چون قاعدتا باید در شورای سیاستگذاری و در بستن لیست‌های انتخاباتی این جدایی صورت گیرد.
شریف: همانطور که گفتم در سال ۹۴ خیلی از اصلاح‌طلبان که از نظر من صلاحیت‌های ذاتی برای حضور در مجلس داشتند رد صلاحیت شدند و این باعث شد که دست جریان اصلاح طلب در خیلی از حوزه های انتخابیه خالی بماند و به یک سری کاندیداهایی روی بیاورند که نه در رفتار و نه از نظر فکری اصلاح‌طلب نبودند. وقتی کاندیداهای مطلوب حضور نداشتند برای اینکه کاندیداهای تندرو جناح مخالف در مجلس حضور پیدا نکند، اصلاح‌طلبان از این افراد حمایت کردند. تعداد زیادی از فراکسیون مستقلین امروز مجلس، از طریق لیست امید به مجلس راه پیدا کردند در حالیکه این افراد هیچ علاقه و تعهد خاصی به جریان اصلاح‌طلب احساس نمی‌کردند.
صحبت‌های آقای عارف ناظر به این موضوع بود که ببینیم افرادی که واقعاً دل در گرو اصلاح طلبی دارند و ما در هر شرایطی میتوانیم روی آنها حساب کنیم جدا شوند. بسیاری از افراد تبلیغ می‌کردند شما که در سال ۹۴ لیست امید را ارائه دادید و ادعا کردید که اکثر افراد مجلس از طریق لیست امید به مجلس راه پیدا کرده‌اند، وقتی اکثریت را دارید چرا اقدام خاصی انجام نمی‌دهید؟
*عارف خواست توقعات بدنه اصلاح‌طلب را منطقی کند
در رای‌گیری اخیر هیئت رئیسه در سال چهارم، مشخص شد که نزدیک ۱۰۵ نفر از نمایندگان مجلس مدافع فراکسیون امید هستند و اینها اقلیت محسوب می‌شوند. صحبت‌های آقای عارف به احتمال زیاد به این خاطر بود که توقعات خود بدنه اصلاح طلب تا حدودی منطقی شود چون مطالبات انباشته شده ای از گذشته وجود دارد که انتظارات از فراکسیون امید را بالا برده است.. شاید یکی از اهداف کاندیدا شدن آقای عارف برای ریاست مجلس هم همین موضوع باشد که عدد واقعی اعضای لیست امید در مجلس مشخص شود.
فارس: اشاره ای هم به مقوله پارلمان اصلاحات بکنیم. آخرین اظهار نظرها این است که پارلمان به انتخابات نمی‌رسد. مشکل اصلی در مسیر اجرایی شدن پارلمان اصلاحات چیست؟
شریف: اگر قرار باشد که مجموعه‌ای درست کنیم که عملکردش مشابه شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان باشد طبعاً خروجی بهتری از آنها نخواهد داشت. بنابراین هدف اصلی در بحث پارلمان اصلاحات، ایجاد یک ساز و کار فرادستی است که بتواند همه جریان اصلاح طلب را پوشش دهد. باید قبول کنیم تمامی افرادی که خودشان را اصلاح‌طلب می‌دانند و تعلق خاطر نسبت به این جریان فکری دارند، شاید در احزابی هم که در شورای هماهنگی هستند عضو نباشند و یا شاید اصلا حزبی نباشند و یا جزو افرادی باشند که در جامعه به عنوان مرجع محسوب شوند. مشکل دیگری که وجود دارد، این است که اکثر افرادی که در این دو نهاد حضور دارند در پایتخت هستند و از مرکز انتخاب شده‌اند.
خیلی از استان‌های کشور به نحوی احساس می‌کنند که سهمی در تصمیمات ندارند و اگر ما بتوانیم مجموعه تشکیل دهیم که نمایندگانی از تمام استان‌های کشور در آن حاضر باشند، طبیعتاً تصمیمات بهتری اتخاذ خواهد شد و اثربخشی تصمیم‌ها بالا خواهد رفت. اینها دلایل اصلی تشکیل پارلمان است ولی به انتخابات می رسد یا نه؛ مشخص نیست.
آیا مشکلی در فرآیند تشکیل آن وجود دارد یا خیر، بنظر من مشکلی خاصی وجود ندارد بطوری که کلیات آن در شورای هماهنگی جبهه اصلاحات تصویب شده است. در خصوص برخی مواد اختلاف نظر وجود دارد و طبیعی هم هست. مهم‌ترین ماده هم که در مورد آن اختلاف نظر هست ماده ۹ است که در مورد ترکیب اعضا صحبت می‌کند.
* بدون پارلمان اصلاحات خلائی در اصلاحات ایجاد نمیشود
این ترکیب باید به نحوی ایجاد شود که هم از نظر قانونی مشکل نداشته باشد و هم فراگیری‌اش کامل باشد. فرصتی به احزاب داده شد و مضاف بر آن بعد از تصویب کلیات، تعدادی از احزاب عضو شورای هماهنگی شدند که نظرات آنها گرفته نشده بود. به همین خاطر قرار شد نظر احزاب گرفته شود و طرح در شورای هماهنگی مجددا مورد بحث قرار گیرد. با این حال، در مورد اهداف و ماموریت‌های پارلمان هیچ اختلافی وجود ندارد ولی ممکن است در جلسات آتی در مورد ترکیب پارلمان تغییراتی ایجاد شود.
هرچند برای انتخابات سال ۹۸ امکان عملیاتی کردن آن وجود دارد؛ با این حال با وجود شورای هماهنگی و شورای عالی سیاستگذاری خلائی احساس نمیشود و در صورت عدم تصویب پارلمان، اصلاح طلبان دو مرجع تصمیم‌گیر در اختیار دارند که می توانند از طریق آنها کارشان را جلو ببرند.
فارس: وقتی پارلمان اصلاحات هیچ خلائی را پر نمی‌کند، اساسا چرا باید وجود داشته باشد؟
شریف: پارلمان اصلاحات ساختاری برای یک راهبرد بلند مدت است و صرفاً برای انتخابات سال جاری نیست. اگر پارلمان اصلاحات تشکیل نشود، اصلاح طلبان با مشکل مواجه نمی‌شوند و طبق روال گذشته می‌توانند به اتفاق نظر در مورد انتخابات مجلس دوره یازدهم برسند.
فارس: آقای حجاریان بحثی تحت عنوان حضور مشروط در انتخابات را مطرح کردند که موافقان و مخالفانی را در پی داشت. آیا جریان اصلاحات در این مورد فکر و تصمیم‌گیری خاصی انجام داده است؟
شریف: بحث شرط گذاشتن نیست. از گذشته دو تفکر در جریان اصلاحات وجود داشته که تفکر اول می‌گوید در هر شرایط باید در انتخابات شرکت کنیم ولی تفکر دیگر می‌گوید حضور در انتخابات طبعاً باید منشاء اثر باشد و ما نباید بگوییم در هر شرایطی وارد فرایند انتخابات می شویم؛ ما یک جریان سیاسی هستیم و می توانیم تصمیم بگیریم کاندیدایی معرفی نکنیم. نه اینکه انتخابات را تحریم کنیم.
*حجاریان می گوید ما در معرفی کاندیدا مشروط عمل می‌کنیم
شرایطی هست که شما در انتخابات شرکت می کنید و رای می دهید ولی حالت دیگر این است که کاندیدا معرفی می‌کنید. بحث آقای حجاریان و این افراد در جریان اصلاحات این است که وقتی ما زحمات خیلی زیادی را متحمل می شویم و در این شرایط که کار سیاسی بسیار هزینه‌زا است افرادی را انتخاب می کنیم، کادر پرورش می‌دهیم و برای انتخابات آماده می‌کنیم ولی در کوران انتخابات این افراد رد صلاحیت می‌شوند، باید چه واکنشی نشان دهیم؟ ما که نمی‌توانیم تعداد خیلی زیادی از افراد داشته باشیم که هرکدام‌شان رد صلاحیت شدند یک نفر را جایگزین کنیم. تاثیر آن هم الان در مجلس امروز مشاهده می‌شود. اصلاح‌طلبان در سال ۹۴ مجبور شدند از یک‌سری کاندیداهای غیر اصلاح طلب افرادی را انتخاب کنند که الان در مجلس همان افراد هیچ تعلق خاطری به این جریان ندارند.
بحث آقای حجاریان ناظر به این است که ما در معرفی کاندیدا مشروط عمل می‌کنیم. البته من این را مستقیماً از آقای حجاریان نشنیده‌ام ولی این نظر در جریان اصلاحات طرفدارانی دارد که ما باید تکلیف خودمان را مشخص کنیم. آیا صرفاً در انتخابات شرکت و در هر شرایطی کاندیدا معرفی می‌کنیم یا باید در شرایط برابر با رقیب‌مان وارد عرصه رقابت شویم؟ خیال رقیب از حالا راحت است و می‌تواند تمام کاندیداهای اصلی خود را وارد عرصه انتخابات کند ولی ما هنوز بلاتکلیفیم و نمی‌دانیم چه تصمیمی در موردمان اتخاذ خواهد شد. ما به جد امیدوار هستیم که فضای سیاسی برای انتخابات مجلس باز تر باشد و این فرصت در اختیار تشکل‌های سیاسی و احزاب مختلف قرار بگیرد که افرادی که استخوان‌دار هستند، تجربه کار سیاسی دارند و با فرآیند قانونگذاری آشنا هستند وارد فرآیند رقابت شوند.
کشور و منافع ملی صدمات زیادی از این موضوع دیده است که افرادی ناآشنا به قوانین داخلی مجلس و قانونگذاری به عنوان نماینده انتخاب می‌شوند و مدت‌های زیادی طول می‌کشد که با مجلس و فرآیند قانونگذاری آشنا شوند و در نهایت در طول این مدت تصمیمات غیر کارشناسی در خصوص لوایح و طرح ها اتخاذ می‌کنند.
*محور تشکیل پارلمان اصلاحات باید مبتنی بر تقویت تحزب در کشور باشد
فارس: پیشنهاد حزب شما به در مورد پارلمان اصلاحات چه بود؟
شریف: کمیته سیاسی شورای هماهنگی مدت‌های مدیدی روی این طرح کار کرده و نظر افراد مختلف را جمع آوری کرده و به این جمع‌بندی رسیده است. نظری که حزب همبستگی دانش آموختگان ایران دارد، این است که محور تشکیل پارلمان اصلاحات باید مبتنی بر تقویت تحزب در کشور باشد. ما در هیچ جای دنیا کشوری را سراغ نداریم که خارج از جریان حزبی بتواند فضای سیاسی خود را مدیریت کند. در نهایت ما اگر جریان حزبی کشور را به رسمیت نشناسیم، به سمت هرج و مرج در فضای سیاسی کشور پیش خواهیم رفت. افرادی در عرصه سیاسی حضور پیدا خواهند کرد و مسئولیت خواهند گرفت که در قبال عملکرد خود پاسخگو نخواهند بود. وقتی احزاب افرادی را معرفی می‌کنند و آن افراد هم از حزب خودشان مشورت می‌گیرند، علاوه بر این که باید به جامعه پاسخگو باشند باید به حزب خودشان هم پاسخ بدهند.
بنابراین اصل اول برای ما تقویت جریان تحزب است و در دیداری هم که شورای هماهنگی با آقای خاتمی داشت، مطرح کردیم که ایشان از افراد شاخص اصلاح طلب بخواهند که اگر حزب عضو نیستند، برای تقویت تحزب در احزاب حضور پیدا کنند. هر چند برخی از شخصیت های علمی، ورزشی و یا هنرمند تمایلی به حضور در احزاب ندارند ولی اصلاح طلب اند. ما باید از این افراد هم در پارلمان اصلاحات استفاده کنیم ولی باید محور تصمیم‌گیری را احزاب قرار دهیم.
علاوه بر این هم‌پوشانی‌هایی بین ساختار شورای عالی سیاستگذاری و پارلمان اصلاحات وجود دارد. مثلاً در ماده مربوط به شورای مرکزی طرح پارلمان اصلاحات عنوان شده که از هر حزب یک نفر در این شورا به عنوان نماینده حضور دارند و ۱۴ نفر نیز به عنوان اشخاص حقیقی حضور خواهند داشت. چیزی که الان ساختار شورای عالی سیاستگذاری را تشکیل می‌دهد؛ لذا با توجه به همپوشانی که ایجاد می‌شود بعد از تشکیل پارلمان اصلاحات ممکن است که شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان دیگر فعالیتی نداشته باشد و شورای عالی سیاست گذاری در قالب شورای مرکزی آن ساختار فعالیت کند.
فارس: از سوی برخی اصلاح طلبان مطرح شده که خود آقای عارف موافق ادامه کار شورای عالی اصلاح طلبان نیست.
شریف: اصلا چنین بحثی وجود ندارد. ایشان رئیس شورای عالی سیاستگذاری است و در هیچ جلسه‌ای کلمه‌ای در این مورد عنوان نشده است. کسی که مسئولیت یک مجموعه را برعهده دارد بعید است عملکرد زیرمجموعه خود را زیر سوال ببرد.
فارس: آقای کرباسچی اظهار نظری داشت که گفت اگر پارلمان اصلاحات شکل بگیرد صرفاً برای انتخابات است.
شریف: به هیچ عنوان چنین بحثی وجود ندارد.
فارس: بحثی که برخی اصلاح طلبان دارند این است که اگر پارلمان اصلاحات باشد، دیگر نیازی به شورای عالی سیاستگذاری نیست و حتی می گویند آقای عارف با ادامه کار شورای عالی با وجود پارلمان اصلاحات مخالف است. نظر شما در مورد این دو دیدگاه چیست؟
شریف: همانطور که گفتم در دیداری که شورای هماهنگی با آقای خاتمی داشت، نظر ایشان هم این بود که فعالیت شورای عالی تا زمان تشکیل پارلمان اصلاحات ادامه داشته باشد. حتما برای شخصیت‌هایی مثل دکتر عارف هم در پارلمان اصلاحات جایگاه خاصی دیده خواهد شد. چنین بحثی مطرح نیست که سرمایه‌های بزرگ اصلاح‌طلبی در پارلمان اصلاحات حضور نداشته باشند یا از آنها استفاده نشود. بنابراین تا زمانی که پارلمان اصلاحات فرآیند تشکیل‌اش تمام شده و در شورای هماهنگی مصوب شود، شورای سیاستگذاری فعالیت خود را ادامه خواهد داد. هرچند ممکن است که ما تا انتخابات به تصویب پارلمان اصلاحات نرسیم و تصمیم نهایی را در قالب شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و شورای سیاستگذاری اتخاذ کنیم.
فارس: بعد از انتخابات هیئت رئیسه مجلس آقای کرباسچی توئیتی با این عنوان کرد که «مطهری قربانی عارف شد». ورای اینکه چه اتفاقی در مجلس افتاد، کلیت این رویکرد و موضع گیری را چگونه ارزیابی می کنید و به نظر شما هدف نقض عارف بود یا زمینه دیگری در این اظهار نظرها وجود دارد؟
شریف: فکر نمی‌کنم نظر آقای کرباسچی نظر حزب کارگزاران باشد هر چند ایشان دبیرکل حزب کارگزاران است. واقعیت این است که علت این که آقای مطهری رای نیاورد ائتلاف فراکسیون مستقلین و اصولگرایان بود. طبعا وقتی مستقلین خط قرمز خود را ریاست آقای لاریجانی تعریف کرده بودند و از آن طرف اصلاح‌طلبان برای انتخابات هیئت رئیسه به این نتیجه رسیده بودند که کاندیدای رئیس مجلس داشته باشند و مستقلین هم با فراکسیون اصولگرایان ائتلاف کرده بودند، طبیعی بود که اکثر نمایندگان به آقای لاریجانی رأی بدهند؛ چون همانطور که در بالا گفتم اکثریت مجلس در اختیار فراکسیون امید نیست.
*عدم کاندیداتوری عارف برای ریاست تضمینی برای انتخاب مطهری نبود
لذا با ائتلاف فراکسیون های اصولگرایان و مستقلین جایگاه آقای مطهری با آقای مصری جا به جا شد و این برعکس اتفاقی بود که در سال قبل اتفاق افتاده بود. بنظر می‌رسد نقش آقای عارف برجسته نبود و این تصمیمی بود که کلیت فراکسیون امید گرفته بود. حتی اگر آقای عارف هم در انتخابات هیأت رئیسه حضور پیدا نمی‌کرد، این اتفاق می‌افتاد و تضمینی برای انتخاب دوباره آقای مطهری وجود نداشت.
فارس: پس دلیل طرح آن اظهارات توسط آقای کرباسچی چه می توانست باشد؟ انگیزه دیگری پشت این اظهار نظر است؟
شریف: آقای کرباسچی نظر شخصی خودشان را گفتند هرچند نظر برخی این است که اگر در فراکسیون امید تصمیم گرفته می شد که گزینه ای برای ریاست معرفی نشود ، امکان ائتلاف با مستقلین وجود داشت تا با کمک آنها هر دو نائب‌رئیس از اصلاح‌طلبان انتخاب شوند. نظری که آقای کرباسچی مطرح کرده بود در این راستا بود که اگر با آقای لاریجانی ائتلاف می‌کردید و گزینه‌ای برای ریاست نداشتید امکان حضور دو شخصیت عضو فراکسیون امید در نائب رئیسی مجلس وجود داشت. البته برای اصلاح‌طلبان عدم حضور آقای مطهری باعث تاسف شد چون ایشان وزنه ای بود که کفه هیئت رئیسه به نفع فراکسیون امید سنگینی‌کرد و با فقدان ایشان فرصت بزرگی از این فراکسیون سلب شد.
*اصلاح طلبان در سال ۹۲ دست به انتخابی زدند که ریسک بالایی داشت
فارس: دو سال از آخرین حمایت اصلاح طلبان از دولت می گذرد. الان رابطه اصلاح طلبان با دولت پس از دو سال از انتخابات ریاست جمهوری چگونه است؟
شریف: واقعیت این است که روز اول که دولت در سال ۹۲ تشکیل شد اصلاح‌طلبان بیشتر هم و غمّشان به بهبود شرایط جامعه بود و دست به انتخابی زدند که ریسک بالایی داشت. اینکه آقای روحانی هیچ وقت خود را در قالب جریان اصلاح طلبی تعریف نکرده بود. ایشان به عنوان یک اصولگرای میانه‌رو شناخته می‌شد که در جامعه روحانیت مبارز هم عضویت داشت. آن زمان اصلاح‌طلبان به این جمع‌بندی رسیدند که شاید یک اصولگرای میان رو شرایط کار کردن در مسند ریاست جمهوری بیشتر برایش فراهم شود تا اصلاح طلبی مثل آقای عارف.
* روحانی در انتخاب وزرایش آزادی عمل کاملی داشت/کسی نمی‌تواند بگوید اکثریت کابینه اصلاح‌طلب است
از ایشان حمایت کردند ولی بده بستان صورت نگرفت. در فعالیت‌های سیاسی وقتی ائتلافی صورت می‌گیرد، سهم هر جریان در آن ائتلاف باید مشخص شود که چند نفر قرار است از این جریان وزیر و یا مسئول سازمان‌های دولتی شوند و همان قدر هم باید پاسخگو باشند. آقای روحانی در انتخاب وزرایش شاید با برخی اصلاح‌طلبان مشورت کرد ولی آزادی عمل کاملی داشت و برخلاف آنچه که در جامعه عنوان می‌شود، تعداد محدودی از اصلاح طلبان در کابینه عضویت پیدا کردند. در دولت جدید هم که در سال ۹۶ تشکیل شد این روند ادامه پیدا کرد و کسی نمی‌تواند بگوید اکثریت کابینه از طیف اصلاح‌طلب هستند چون جریانی که در دولت دست بالاتر را دارد حزب اعتدال و توسعه است و مشاورین اصلی رئیس جمهور هم از آن طیف هستند.
*اصلاح‌طلبان خود را در عملکرد دولت شریک می‌دانند
بنابراین صرفا با حضور آقای جهانگیری به عنوان معاون اول نمی‌توان گفت که اصلاح طلبان در دولت و تصمیم سازی ها پررنگ هستند؛ ولی نکته‌ای که نباید از آن غافل شد این است که اصلاح‌طلبان یک اصل اخلاقی را رعایت می‌کنند و آن اینکه با توجه به حمایتی که در انتخابات از آقای روحانی کرده اند، خودشان را در عملکرد دولت شریک می دانند. بنابراین ابایی ندارند که اگر انحراف از برنامه ها، یا کم و کاستی دیدند خیلی سریع و صریح تذکر بدهند و مطالبه گری کنند واین ناقض حمایت از دولت نیست چون که ما اذعان داریم عملکرد دولت در سرنوشت آتی جریان اصلاح طلبی بی تاثیر نخواهد بود. جامعه از اصلاح طلبان که از دولت حمایت کرده‌اند مطالبه خواهد کرد. اصلاح‌طلبان اعلام کردند که تا آخر عمر این دولت ما از آن حمایت می‌کنیم ولی همواره موضع انتقادی خود را حفظ خواهیم کرد.
*عملکرد دولت مطلوب و مورد نظر اصلاح‌طلبان نبوده است/ وضعیت کنونی تاثیر مثبتی بر سبد رای اصلاح‌طلبان نخواهد داشت
فارس: این پذیرش مسئولیت توسط اصلاح طلبان سبد اصلاحات را در انتخابات خالی نمی‌کند؟
شریف: متاسفانه باید بگویم که در بسیاری از موارد عملکرد دولت مطلوب و مورد نظر اصلاح‌طلبان نبوده که البته این نظر شخصی من است نه نظر کلی اصلاح طلبان. وضعیت اگر ادامه پیدا کند طبعا تاثیر مثبتی بر سبد رای اصلاح‌طلبان نخواهد داشت و این واقعیتی است که قابل کتمان نیست ولی از طرف دیگر باید محدودیت های دولت هم گفته شود. یکی از نقدهای جدی که به دولت وارد است، عدم تصمیم گیری به موقع است. دولتی که چندین ماه سخنگو نداشت و ارتباطش با رسانه‌ها قطع بود چطور انتظار داشت عملکرد خود را به افکار عمومی ارائه دهد.
*دولت تعارف را کنار بگذارد و مدیران ناموفق را جابجا کند
خیلی جاها این اتفاق افتاده و برخی از سازمان‌های دولتی با سرپرست اداره شده‌اند. حتی در مورد وزارتخانه‌ها هم شاهد این مسئله بوده‌ایم. بنابراین دولت باید تعارف را کنار بگذارد و مخصوصاً در برابر افرادی که عملکردشان موفق نبوده، واکنش درخوری نشان داده و اقدام به جابجایی افراد کند.
* اگر عملکرد دولت موفق نباشد اصلاح‌طلبان می‌بینند
لزومی ندارد وقتی فردی به عنوان وزیر و یا مسئول ارشد دولتی انتخاب می شود، باید چهار سال در دولت حضور داشته باشد بلکه اگر عملکردش موفق نبوده، بهتر است کنار گذاشته شود حتی قبل از آنکه مراکز نظارتی همچون مجلس از طریق ابزارهای قانونی نظیر استیضاح وارد عمل شوند خود دولت پیشقدم شده و افرادی که موفق نبوده اند را جابجا کند. بنابراین قابل انکار نیست اگر عملکرد دولت موفق نباشد اصلاح‌طلبان از این بابت آسیب می‌بینند.
* برخی سوء مدیریت‌ها در داخل باعث شد شهروندان در مضیقه معیشتی قرار گیرند
فارس: البته تقریبا مورد قبول هیچ کس نبوده است.
شریف: نظر شخصی من آن است که چیزی که جریان اصلاح‌طلبی از دولت انتظار داشت تحقق پیدا نکرد. اگر با دولتی ها در مورد بسیاری از مطالب صحبت کنید، می گویند خارج از اراده دولت بوده است. دولت در دوره اول فعالیت خود تلاش‌های زیادی کرد و با حمایت مجموعه نظام از جمله شخص مقام معظم رهبری توانست مذاکرات هسته‌ای را به ثمر بنشاند و برجام امضا شد.
اگر همه مفاد برجام اجرایی و تحریم‌ها برداشته می‌شد ما با شرایط کنونی مواجه نبودیم. انتخاب فردی به عنوان رئیس جمهور آمریکا که رفتارش کاملاً غیرقابل پیش بینی است و خروج یک جانبه از برجام داشت در فرجام برجام اثرگذار بود. در واقع طرف اصلی ما در مذاکرات ۱+۵ آمریکا بود و اروپایی‌ها دنباله رو آمریکا بودند و وقتی آمریکا از برجام خارج شد،کل برجام را از حیظ انتفاع خارج کرد و این بحثی خارج از اراده دولت بود به همین جهت دولت با یک سری مشکلات ناخواسته مواجه شد. ولی این بحث باعث نمی شود که ما از برخی سوء عملکردها چشم‌پوشی کنیم و برخی سوء مدیریت ها در داخل را نبینیم که باعث شدند شهروندان در مضیقه اقتصادی و معیشتی قرار گیرند. اینجا دولت خیلی بهتر می توانست عمل کند و نقد جدی به آن وارد است. ولی در عرصه سیاست خارجی دولت نمی توانستند بهتر از این عمل کند.
فارس: یعنی بهترین عملکرد را ارائه داد؟
شریف: بهترین عملکرد هیچ وقت وجود ندارد و بالاخره افراد را باید با توجه به توانمندی ها و ابزارهایی که در اختیار دارند ارزیابی کرد. سیاست خارجی کشور ما در نهایت با یک کشور قدرتمندی مثل آمریکا سرشاخ شده و ما در مقام دفاع از خودمان و مقابله با این فشارها مجبوریم از تمام امکانات خودمان که محدود هم هستند استفاده کنیم. بنابراین من احساس می کنم هرکس دیگری اگر جای آقای ظریف وزیر امور خارجه بود عملکردی بهتر از این نداشت.
* بهتر است تمامی امور اقتصادی کشور در دولت متمرکز شود
فارس: مطلبی در خصوص کمبود اختیارات دولت مطرح کردند آیا اختیارات رئیس جمهور برای اداره کشور کافی نیست؟
شریف: وقتی ما در امور پژوهشی داده جمع می‌کنیم، وقتی داده خیلی تکرار می شود،صحت آن عملکرد بیشتر مشخص می‌شود. ما در بحث روسای جمهور در ادوار مختلف، می بینیم که در دوره‌های مختلف افراد از این که اختیارات کافی ندارند ابراز نارضایتی کرده‌اند. برای مثال دولت مسئول اصلی تنظیم سیاست‌های اقتصادی است که می تواند آنها را در قالب لایحه به مجلس برای تصویب بدهد. در همین شرایط امروز قسمت عمده ای از اقتصاد کشور خارج از توان و اراده دولت است و اینها بخش خصوصی هم نیستند ولی در اقتصاد تاثیر گذارند.
دولت در قالب کابینه درمورد یک موضوع اقتصادی تصمیم می‌گیرد ولی کارتل های اقتصادی وجود دارند که توان خنثی‌سازی این تصمیم‌ها را دارند. بنابراین تصمیمات دولت بلااثر می‌شود. ما برای اینکه بهره‌وری نظام مان را بالا ببریم بهتر این است که تمامی امور اقتصادی کشور در دولت متمرکز کنیم. در مورد فرهنگ هم همین اتفاق افتاده و وزارت ارشاد متولی اصلی فرهنگ کشور از نظر قانون است ولی وقتی به قانون بودجه سنواتی مراجعه می کنیم، می‌بینیم که انواع و اقسام نهادها بودجه‌های فرهنگی از دولت می‌گیرند در حالی که نسبت به امور فرهنگی کشور پاسخگویی ندارند.
آنچه که در تیررس افکار عمومی و مجلس برای نظارت است صرفاً وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است آنها در دست این وزارتخانه نیست چگونه میتوانیم مطالبه گر باشیم. این یک موضوع عادی است که در همه جای دنیا وقتی عمری از قانون اساسی کشورشان سپری می شود یک ارزیابی می کنند و نقطه ضعف های آن را بازبینی و اصلاح می کنند. این اتفاق در سال ۶۸ در کشور ما هم اتفاق افتاد. امروز هم بعد از گذشت بیش از چهل سال از انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد که یک سری خلاء هایی در قانون اساسی داریم که باید مرتفع شود. باید آسیب‌شناسی کنیم که چرا روسای جمهور مخصوصاً در دور دوم از کم بودن اختیارات‌شان گله دارند.
* برای مبارزه با فساد کمبود قانون نداریم
فارس: برخی مطرح می‌کنند که به نوعی می‌توان گفت روسای جمهور در دور دوم کم می آورند و ضعف‌هایشان روی هم انباشته می‌شود و می‌خواهند این دو سال آخر را با بهانه‌تراشی ها بگذرانند. مثلا در حوزه اقتصادی که شما مثال زدید برای مثال ارز دست دولت است و ما دیدیم که ارز ۴۲۰۰ تومانی توزیع شد ولی معلوم نشد که این ارزها به چه کسانی اختصاص داده شده است. بحث منتقدین این صحبت‌های آقای روحانی این است که دولت اساساً از اختیاراتی که الان دارد نتوانسته استفاده حداکثری کند.
شریف: اینکه در مسائلی مثل تخصیص ارز آزمون و خطا صورت گرفته، امری کتمان ناپذیر است. اوایل دولت فکر می‌کرد با توزیع ارز ۴۲۰۰ تومانی مشکلات کشور حل خواهد شد ولی پس از مدتی مشخص شد که افرادی در پوشش بخش خصوصی شرکت‌های صوری را ثبت و اقدام به اخذ ارز دولتی برای واردات کالاهای اساسی کرده‌اند ولی در نهایت اقدام به فروش ارز در بازار آزاد کردند و برخی نیز اقلام ضروری را وارد نکردند. اینجا بحث نظارتی خیلی مهم است ولی من می خواهم کلید واژه مشکلات کشور که بحث فساد هست گریزی بزنم.
اگر ما در سیستم حاکمیت کشورمان نتوانیم با اهریمن فساد مبارزه کنیم، بیشترین آسیب‌پذیری ما از این ناحیه خواهد بود، همانطور که الان هم متاسفانه هست. همه قوای حاکمیتی باید دست به دست هم دهند تا بتوانند با این مقوله مبارزه کنند و دولت قسمتی از این پازل را تشکیل می‌دهد. قوه قضاییه که نهاد ناظر بر اجرای قانون در قالب سازمان بازرسی و مبارزه با ناقضین قانون از طریق احکام قضایی هست و مجلس که با تصویب قوانین مدون و نظارت بر اجرای آنها می‌توانند با مقوله فساد مبارزه کنند. البته در خصوص مبارزه با فساد کمبود قانون وجود ندارد بلکه در بحث نظارتی مجلس نتوانسته خوب عمل کند.
* همه قوا باید برای مبارزه با فساد همکاری کنند
البته ادعای مجلس این است که ما پرونده‌های زیادی به قوه قضاییه ارسال کرده ایم ولی هنوز رسیدگی نشده است. بدون تعارف باید گفت که ما باید فارغ از جایگاه افراد و گروه‌ها بایستی به مقوله فساد ورود کنیم و با شدت با این امر مبارزه کنیم چون مانند موریانه ریشه‌های اقتدار حاکمیت کشور را می خورد و اعتماد عمومی را به شدت خدشه‌دار می کند علت اصلی تقلیل سرمایه اجتماعی کشور در شرایط کنونی موضوع فساد مخصوصا در عرصه اقتصادی است.
متاسفانه هر روز در این خصوص خبرهای جدیدی منتشر و به این بی اعتمادی ها بیشتر دامن زده می‌شود. اینجا همه مسئولیت دارند و فقط منحصر به دولت، مجلس و قوه قضاییه نمیشود و همه باید دست به دست هم دهند تا با این امر مقابله کامل صورت گیرد.